Czy jest coś bardziej prozaicznego niż spisanie listy zakupów spożywczych? Każdy z nas pisał je niezliczoną ilość razy, podobnie jak nasi rodzice i dziadkowie przed nami.

Przez pokolenia arkusik papieru i długopis okazywały się narzędziami opracowania najlepszej strategii, by zaplanować zakupy na kolejny tydzień. Doświadczenie zakupowe miało równie analogowy, oczywisty i przewidywalny charakter. Nie inaczej przedstawiał się sam łańcuch dostaw, dzięki któremu na sklepowych półkach stały towary.

Jednak miniony rok wstrząsnął posadami naszej utartej codzienności. Dla wielu oznaczało to zmianę w sposobie, w jaki robi się zakupy spożywcze, czyli niespotykaną popularność sprzedaży online. Potężne zmiany w zachowaniu konsumentów sprawiły, że detaliści z branży spożywczej stanęli przed wielkimi wyzwaniami i potrzebują bardziej przemyślanych strategii.

Przed nastaniem epoki COVID-19 najnaturalniejszą rzeczą na świecie było wybranie się samochodem do sklepu, wyszukiwanie jednej po drugiej pozycji z listy zakupów, (poddanie się reklamie dodatkowych towarów), uiszczenie należności za wybrane artykuły i udanie się z powrotem do domu. W owym czasie handel za pośrednictwem mediów elektronicznych stanowił 1 do 3% rynku wśród sprzedawców żywności - nie było się czym ekscytować.

Wtem, gdy pandemia dotknęła różne regiony, zakupy z domu i dostawa artykułów spożywczych (lub ich odbiór w sklepie) nagle stały się bardziej popularne, po prostu dlatego, że tak było bezpieczniej. W ciągu kilku tygodni nastąpiła eksplozja obrotów sprzedaży online, które w wielu regionach do końca 2020 r. wzrosły do ~10% całkowitej sprzedaży artykułów spożywczych. Czy jednak trend ten utrzyma się również po ustaniu zagrożenia ze strony COVID-19?

Krótko mówiąc: eksperci twierdzą, że tak. Wielu konsumentów (którzy być może przed pandemią nigdy nie pomyśleliby o zamawianiu zakupów spożywczych przez internet) przekonało się, że zakupy spożywcze online są nie tylko bezpieczniejsze, ale i wygodniejsze. W wielu gospodarstwach domowych stara, analogowa lista zakupów została zastąpiona wirtualnym koszykiem - wraz z praktycznymi przypomnieniami, propozycjami przepisów i wieloma innymi rzeczami.

Z tygodnia na tydzień, w miarę jak postępowała pandemia, doświadczenie sprzedaży wirtualnej utrwaliło się jako codzienny nawyk. W związku z tym eksperci przewidują, że udział sprzedaży online na runku żywności po pandemii będzie wynosił od 15% do 25%, w zależności od regionu. Tak znaczny wzrost wymusił na sprzedawcach żywności restrukturyzację całych sieci łańcucha dostaw.

Oprócz przygotowania się do obsługi znacznych wolumenów zamówień złożonych elektronicznie, sprzedawcy żywności muszą zmierzyć się z jeszcze jednym wyzwaniem: ponieważ kanał e-handlu artykułami spożywczymi jest dla większości uczestników nowy, konsumenci nadal nie wiedzą, czego dokładnie chcą. Trzeba jeszcze zdefiniować oczekiwania dotyczące poziomu usług - podobnie jak różne sposoby, w jakie organizacje mogłyby ewentualnie odpowiedzieć na te oczekiwania.

Obie strony się uczą, ale sprzedawcy żywności muszą się uczyć szybciej. Muszą aktywnie poszukiwać informacji zwrotnych od swoich konsumentów i dostosowywać się do ich opinii. Ale chociaż informacja zwrotna jest ważna, to dostęp do danych o konsumentach i zamówieniach jest niezbędny. Pełne pozyskiwanie danych jest Świętym Graalem dla przyszłego wzrostu - z kilku powodów.

Z jednej strony, pozwala w większym stopniu spersonalizować doświadczenia konsumentów: wiedząc dokładnie, co aktualnie dzieje się z ich zamówieniem i kiedy zostanie ono zrealizowane, kupującym zapewnia się doświadczenie konsumenckie na wyższym poziomie. Z drugiej strony uzyskanie kontroli nad danymi skutkuje lepszymi algorytmami prognozowania i uzupełniania zapasów dla sprzedawców żywności i daje im możliwość podniesienia efektywności łańcucha dostaw. Jednak aby skorzystać z tych danych, sprzedawcy żywności muszą najpierw znaleźć odpowiednie strategie, aby uzyskać pełny obraz.

Od czasu wybuchu pandemii pozostajemy w stanie ciągłej fluktuacji - coraz więcej konsumentów zwraca się ku e-handlowi, a sprzedawcy żywności wciąż znajdują sposoby, aby sobie z tym poradzić. I właśnie w momencie początkowej niepewności na scenę wkroczył kolejny protagonista: zewnętrzne firmy kurierskie, które zatrudniają pracowników kontraktowych do kompletowania zamówień z półek sklepów spożywczych w celu ich odbioru przez konsumentów lub dostawy do domów konsumentów.

Naturalnie, zadanie może wydawać się gargantuiczne i dla wielu całkowicie nie do podźwignięcia na pierwszy rzut oka. Nie jest tajemnicą, że realizacja zamówień online jest operacją bardziej kosztowną niż uzupełnianie towaru w sklepie - a marże w sklepach spożywczych są już i tak właściwie płaskie.

Jednak obecne zakłócenia stawiają sprzedawców żywności przed koniecznością zabezpieczenia się na przyszłość. Ich sytuacja jest porównywalna z sytuacją detalistów zajmujących się handlem artykułami wielobranżowymi oraz odzieżą, gdy po raz pierwszy pojawiła się opcja sprzedaży online. Wielu z nich próbowało przeczekać, nie bardzo wiedząc, jak ocenić sytuację. Kilka lat później okazało się, że wiele organizacji nie zdążyło zareagować w porę, by przygotować się na to, że sprzedaż online stanie się stałą opcją wyboru.

Sprzedawcy żywności muszą wyciągnąć wnioski z tych błędów i wkroczyć na właściwą drogę do osiągnięcia zyskowności - oraz wypracować środki, by móc dokładnie śledzić i mierzyć ten parametr w całym łańcuchu dostaw. Teraz bowiem nastał właściwy czas, aby nie tylko reagować na zmianę okoliczności, ale strategicznie planować przyszły wzrost.

W regionach takich jak Ameryka Północna firmy kurierskie, takie jak InstaCart i Shipt, szybko zdominowały sprzedaż e-commerce na rynku artykułów spożywczych. Zatrudniani przez nie zakupowcy zapełniają alejki, wywołując frustrację wśród zwykłych konsumentów artykułów spożywczych. Inne regiony, takie jak Europa czy Azja i Pacyfik, nie doświadczyły do tej pory konkurencji ze strony firm kurierskich, ale nadal zapychają alejki własnymi pracownikami zbierającymi zamówienia online.

Firmy dostawcze przysparzają samym sprzedawcom żywności jeszcze większej frustracji - to one są właścicielami danych konsumentów, co uniemożliwia sprzedawcom powiązanie zakupów dokonywanych elektronicznie z konkretnymi użytkownikami.

Tak więc, aby uzyskać pełne dane i je wykorzystać, sprzedawcy żywności muszą znaleźć sposób na ominięcie firm dostawczych. Najlepszym wyjściem jest zaoferowanie swoim konsumentom takich samych usług - ale na własnej platformie, ściśle powiązanej z ich własnymi sklepami.

A co ze starą, dobrą listą zakupów? Czy wkrótce pożegnamy na dobre długopis i papier? Prawdopodobnie nie. Jednak coraz częściej te listy będą znajdować się w naszych telefonach i komputerach, ponieważ handel za pośrednictwem mediów elektronicznych przyczynia się do powstawania nowych rutyn w nowych realiach.